دستگاه جذب اتمی، اتمیک ابزوپشن
AAS: Atomic Absorption Spectrometer
طیف سنج جذب اتمی مناسب ترین روش دستگاهی برای اندازه گیری فلزات در نمونه های مختلف است. بنابراین، وجود دستگاه جذب اتمی در هر آزمایشگاه کنترل کیفی که اندازه گیری فلزات مورد نظر باشد ضروری است. دستگاه جذب اتمی در صنایع معدنی، زمین شناسی، فلزی، کانی غیرفلزی، غذایی، دارویی، آب و فاضلاب، پتروشیمایی و به طور کلی صنایع شیمیایی، کاربرد دارد. بهترین دستگاه طیف سنج برای اندازه گیری فلزات سنگین در نمونه های محیط زیستی مانند انواع آب، خاک ها، گیاهان و مانند آن ها، طیف سنج جذب اتمی است.
حد تشخیص و اندازه گیری فلزات توسط طیف سنج جذب اتمی میلی گرم بر لیتر (ppm) است. ولی، با استفاده از طیف سنج جذب اتمی کوره گرافیتی (GFAAS: Graphite Furnace Atomic Absorption Spectrometer) می توان این حد تشخیص را به میکروگرم بر لیتر (ppb) کاهش داد. چون اندازه گیری فلزات سنگین در نمونه های محیط زیستی بسیار مهم است و مقادیر بسیار کم آن ها باید تعیین شود، در آزمایشگاه های محیط زیستی وجود کوره گرافیتی برای طیف سنج جذب اتمی ضروری است.
هنگام خرید دستگاه جذب اتمی، باید مقاصد تجزیه ای و موارد استفاده از دستگاه مد نظر باشد. در اغلب موارد دستگاه جذب اتمی شعله ای (FAAS: Flame Atomic Absorption Spectrometer) کفایت می کند، به ویژه برای آموزش، یا اندازه گیری فلزات اصلی در نمونه های مختلف. اما در برخی موارد، مانند اندازه گیری فلزات سنگین در نمونه های محیط زیستی باید از کوره گرافیتی به عنوان آپشن استفاده شود. برخی از دستگاه های جذب اتمی فقط دارای سیستم شعله هستند و سیستم اتمساز دیگری به آن ها وصل نمی شود. ولی در برخی دیگر، امکان افزودن کوره گرافیت، سیستم تولید هیدرید (HG: Hydride Generator) و سیستم بخار سرد جیوه (Mercury Cold Vapor) وجود دارد. لذا، می توان هنگام سفارش دستگاه جذب اتمی این سیستم ها را نیز به عنوان آپشن خریداری کرد.
در دستگاه طیف سنج جذب اتمی کوره گرافیتی، نمونه درون لوله های مخصوص گرافیتی که به گرافیت تیوپ معروف هستند، قرار داده شده و در طی یک فرآیند مناسب به بخاری از اتم ها تبدیل می شود. سپس با عبور تابش از درون گرافیت تیوپ، جذب تابش اتفاق می افتد. تابش برخورد کننده به اتم ها در اتمساز (شعله، کوره و غیره)، باید تکفام و بسیار شدید باشد. لذا، مهمترین منبع تابش در دستگاه جذب اتمی لامپ با کاتد توخالی یا هالوکاتد لامپ (HCL: Hollow Cathode Lamp) است. برای هر عنصر یک هالوکاتد مخصوص لازم است. ولی برای سادگی کاربر، لامپ هایی با تعداد بیشتری عنصر در یک لامپ نیز ساخته شده است، که به لامپ های هالوکاتد چند عنصری معروف هستند.