pH متر یا pHسنج دستگاهی برای اندازه گیری فعالیت یون هیدروژن در محلولهای آبی است و اسیدی یا قلیایی بودن محلول را با عدد pH نشان می دهد. درواقع، pH متر اختلاف پتانسیل الکتریکی بین الکترود pH و یک الکترود مرجع را اندازه گیری کرده و لذا pH متر به عنوان pHسنج پتانسیل سنجی نیز شناخته می شود. اختلاف پتانسیل الکتریکی به اسیدیته یا pH محلول مربوط است. pHسنج کاربردهای زیادی دارد و در آزمایشگاههای مختلف و کنترل کیفیت محصولات شیمیایی استفاده می شود.
کاربردهای pH متر
سرعت و راندمان واکنشهای شیمیایی اتفاق افتاده در آب، اغلب به اسیدیته محیط بستگی دارد و لذا اطلاع از اسیدیته که معمولاً با pHسنج اندازه گیری می شود، بسیار مفید است. آگاهی از pH در موارد زیادی، مفید و بسیار مهم است. از pHسنج برای تجزیه آب و خاک کشاورزی، کیفیت آب شهری، آب استخرها، اصلاح محیطزیست، تولید نوشیدنیها، مراقبتهای بهداشتی، کاربردهای بالینی مانند شیمی خون و بسیاری از کاربردهای دیگر استفاده می شود.
پیشرفتهای دستگاهوری و آشکارسازی، باعث گسترش کاربرد pHسنجها شده است. به طوری که دستگاهها کوچک شده و امکان اندازه گیری مستقیم pH در داخل سلولهای زنده نیز فراهم شده است. علاوه بر اندازه گیری pH مایعات، الکترودهای pHسنجی مخصوصی برای اندازه گیری pH مواد نیمه جامد، مانند مواد غذایی، نیز طراحی و در بازار وجود دارد. این الکترودها نوک مناسبی برای فروبردن در مواد نیمه جامد دارند و جنس آنها از مواد سازگار با مواد موجود در نمونه نیمه جامد است و در برابر گرفتگی مقاوم هستند.
اصول کارکرد pH متر
در واقع، pHسنجها اختلاف ولتاژ بین دو الکترود را اندازه گیری کرده و نتیجه را به مقدار pH مربوطه تبدیل کرده و نشان می دهد. pHسنجها شامل تقویت کننده الکترونیکی ساده، یک جفت الکترود یا برای سادگی یک الکترود مجتمع و نمایشگری درجه بندی شده برحسب pH هستند. این الکترودها معمولاً الکترود شیشه ای به عنوان الکترود شناساگر و الکترود نقره- نقره کلرید یا الکترود کالومل اشباع به عنوان مرجع هستند. اغلب این دو الکترود با هم ترکیب شده و به صورت یک ردیاب یا پروب، به عنوان الکترود مجتمع استفاده می شود. این الکترودها یا پروبها در محلول مورد آزمایش قرار گرفته و pH آن خوانده می شود.
انواع pHمتر
دستگاههای pHسنج به دو شکل رومیزی و قابل حمل در بازار وجود دارند. pHسنجهای رومیزی در آزمایشگاهها بیشتر کاربرد دارند و pHسنجهای پرتابل برای اندازه گیری pH در خارج از آزمایشگاه و در محل استفاده می شوند.
منبع: کتاب شیمی تجزیه ۲، تألیف دکتر محمود پایه قدر ، پیام نور
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است