دستگاهوری در اسپکتروفتومترهای فرابنفش – مرئی

دستگاه های مورد استفاده در ناحیۀ فرابنفش – مرئی، برحسب پیچیدگی اجزای ساختمانی آنها به سه گروه (۱ ) رنگ سنج ها (کالوریمترها)، (۲) نورسنج ها (فتومترها) و (۳) طیف نورسنج ها (اسپکتروفتومترها) تفسیم می شوند. هر دستگاهی که برای جذب در ناحیۀ مرئی استفاده شود، رنگ سنج (Colorimeter) نامیده می شود. معمولاً نورسنج های صافی دار تجارتی، کالوریمتر نامیده می شوند. به طور عمومی، رنگ سنج ها دستگاه های چشمی و فوتوالکتریکی ساده ای هستند که در ناحیۀ مرئی به کار می روند. نورسنج (Photometer)، دستگاه ارزان قیمتی است، که در آن برای تفکیک طول موج ها از صافی استفاده می شود. برای اندازه گیری شدت تابش، از فتوسل ها یا فتولوله ها به عنوان آشکارساز استفاده می شود. مکانیسم عمل در این دستگاه، مقایسه نسبت دو تابش است. فتومترها که شامل کالوریمترها نیز هستند، حوزۀ عمل گسترده تری دارند و علاوه بر ناحیۀ مرئی در نواحی فرابنفش (یو وی) و زیرقرمز (آی آر،IR) نیز کاربرد دارند. اسپکتروفتومترها از دو نوع قبلی پیچیده تر هستند و موارد استفادۀ آنها بیشتر است. این دستگاه ها یک تکفامساز (منوکوماتور) دارند که به طور مداوم و پیوسته نوار باریکی از طول موج های متغیر را ایجاد می کند. یک اسپکتروفتومتر، نسبت دو باریکه تابش، درناحیه وسیعی از طول موج ها را اندازه می گیرد. در اسپکتروفتومترها، از آشکارسازهای حساس تر مانند فتولوله ها یا لوله های فوتوتکثیرکننده (PMT) استفاده می شود. انواع اسپکتروفتومترهای تجاری با قدرت تفکیک و قیمت های مختلف، در دسترس است. انتخاب منبع تابش، مواد استفاده شده در ساخت اجزای نوری، تکفامساز و آشکارساز به ناحیۀ طیفی مورد مطالعه بستگی دارد. به طوری که این موضوع باعث محدود شدن دامنۀ کاربرد دستگاه طیف نورسنج می شود. دستگاه های تجاری موجود در نواحی (۱) مرئی (۴۰۰ الی ۷۰۰ نانومتر)، (۲) فرابنفش نزدیک، مرئی و زیرقرمز بسیار نزدیک (۱۹۰ الی ۱۰۰۰ نانومتر)، فوق بنفش خلاء (زیر ۱۹۰ نانومتر که نیاز به یک دستگاه تحت خلاء دارد) و (۴) فرابنفش نیتروژن (۱۶۰ الی ۲۰۰ نانومتر که در آن نیاز به دمیدن گاز نیتروژن است)، کار می کنند.