آشکارساز ربایش الکترون (ECD) در کروماتوگراف گازی یا جی سی
ECD: Electron Capture Detector
آشکارساز ربایش الکترون (ECD) از تمایل برخی گروه های عاملی نسبت به الکترون بهره می گیرد. این همان پدیده ای است که از حساسیت آشکارساز FID می کاهد. اصول کار این آشکارساز مبتنی بر شمارش تابش های خارج شده از یک منبع رادیواکتیو است. گاز حامل خارج شده از ستون از میان سلولی که محتوی منبع مولد اشعه بتا (الکترون) است عبور می کند. این اشعه گاز حامل را یونیزه می کند. منبع اشعه می تواند یک نوار پلاتینی اشباع شده از ۳H2 باشد. اما به دلیل کار در حرارت های زیاد، معمولاً از یک قطعه ۶۳Ni استفاده می‌شود. گازهای حامل معمول در این گونه موارد He – CH4، N2 – CH4 و Ar – CH4 هستند. ذرات بتا مولکول های گاز حامل را یونیزه کرده و الکترون تولید می کند، که در اثر پتانسیل اعمال شده (۱ الی ۱۰۰ ولت) به طرف آند مهاجرت می کنند. حال یک ترکیب رباینده الکترون که از ستون خارج می شود با این الکترون ها ترکیب می شود. در نتیجه، تعداد الکترون ها کمتر می شود و از شدت جریان کاسته می شود. بنابراین، در دستگاه مجهز به ECD، یک پیک نشان دهنده افت جریان و خط پایه نشان دهنده اوج جریان است. حدود تشخیص با این آشکارساز ۱۲-۱۰×۱ گرم بر میلی لیتر است. مهم ترین مزیت ECD گزیننده بودن آن است. ECD نسبت به آمین ها، الکل ها و هیدروکربن ها غیرحساس است، اما نسبت به هالوژن ها، انیدریدها، پراکسیدها، کتن ها و گروه های نیترو حساسیت بسیار زیادی از خود نشان می دهد. در آزمایشگاه های کروماتوگرافی، چندین گروه از ترکیبات را به مشتقات کلردار یا فلوئوردار تبدیل می کنند تا نه تنها تبخیرپذیرتر شوند، بلکه نسبت به آشکارساز ECD نیز حساس شوند. برای تبدیل کربوهیدرات ها، آمینواسیدها، الکل ها، فنول ها و آمین ها به مشتقات فلوئوردار از تری فلوئور و استیک انیدرید پنتافلوئور و پروپیونیک انیدرید، و هپتافلوئور و بوتیریک انیدرید استفاده می‌شود.
طرحی از سطح مقطع یک آشکارساز ربایش الکترون، ECD
یکی از مهم ترین کاربردهای این آشکارساز، در تعیین حشره کش های کلردار است. از عیب های آن، کم بودن محدوده عکس العمل این آشکارساز است.
منبع: